Χιονιάς ο Πολιτισμένος
Οι λατινογενείς γλώσσες συνήθως διαχωρίζουν τη λέξη «πολιτισμός» από τη λέξη «κουλτούρα». Στα ελληνικά, παρ’ όλο που έχουμε, επίσης, τον ίδιο χαρακτηρισμό και παρ’ όλο που κάθε μια απ’ τις δυο έχει διαφορετικό περιεχόμενο, με ουσιαστικές προεκτάσεις, συνήθως χρησιμοποιούμε τη λέξη «πολιτισμός» και για τις περιπτώσεις που χρειάζεται να μιλήσουμε για κουλτούρα. Η κουλτούρα (Culture, Kultur κ.λπ.) έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με την καλλιέργεια. Την καλλιέργεια με την κυριολεκτική σημασία της λέξης (καλλιεργώ τη γη) και τη μεταφορική (καλλιεργώ τον εαυτό μου, την κοινότητα/κοινωνία όπου ζω). Σημαίνει ευρύτερα την επιλογή και καλλιέργεια, δηλαδή άσκηση, ενός τρόπου ζωής, μια κοσμοθεωρία, θα μπορούσαμε να πούμε. Η κοσμοθεωρία του καθενός καθορίζει τον τρόπο που ζει. Ο πολιτισμός ενδεχομένως είναι μια έννοια που σχετίζεται με τον τρόπο που έχει καθιερωθεί να ζει μια κοινωνία, είτε της αρέσει είτε όχι. Τόσο στα ελληνικά, όσο και στις άλλες λατινογενείς γλώσσες, η έννοια σχετίζεται με την πόλη.
Οι λέξεις αυτές διαχωρίζονται, επειδή θα χρησιμοποιηθούν κατά κόρον σε αυτό το κείμενο. Όχι για ν’ αναφερθούμε αυτή τη φορά σε φυλές, που ζουν ή έζησαν μακριά από τον πολιτισμό, αλλά για να μιλήσουμε για εμάς, που ζούμε στον κόσμο που έχουμε φτιάξει. Οποιοδήποτε κι αν είναι το περιβάλλον όπου διαβιούμε ως άνθρωποι, αλληλεπιδρούμε με αυτό. Δεν αποτελούμε κάτι ξεχωριστό ή οντότητες εξωτερικές από το περιβάλλον μας, ανεξάρτητες υπάρξεις. Εξαρτιόμαστε από ο,τιδήποτε μας περιβάλλει, όπως εξαρτάται κι από εμάς κι ο,τιδήποτε γύρω μας. Από ό,τι κάνουμε ή δεν κάνουμε, από ό,τι σκεφτόμαστε ή όχι, νιώθουμε ή όχι, δεν αρκεί μόνο ό,τι είμαστε, αλλά και το πού είμαστε.
Θα μπορούσε να πει ενδεχομένως κάποιος, διαβάζοντας τις παραπάνω γραμμές, «μα αυτά είναι κοινοτοπίες, δεν χρειάζεται καν να ειπωθούν». Κι όμως χρειάζεται, επειδή δεν είναι στην πράξη τόσο αυτονόητα. Όταν, ενώ ξέρω ότι επί της ουσίας αλληλοεπιδρώ με το περιβάλλον μου, αλλά από την άλλη πιστεύω ότι η ατομικότητά μου είναι ανεξάρτητη από όλα, κάτι μπλοκάρει. Πράττω σαν να είμαι εγώ ο απόλυτος ρυθμιστής των πάντων, αλλά από την άλλη, κάπου στην πίσω γωνία του μυαλού μου γνωρίζω ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Η καθημερινότητα έρχεται να μου το επιβεβαιώσει πολλάκις. Αλλά αντί να αποκτήσω συνείδηση της κατάστασής μου, θυμώνω με όλους τους άλλους και φοβάμαι, επειδή νιώθω αδυναμία απέναντι στο περιβάλλον.
Ζώντας σε μια πόλη, βιώνω ένα πολιτισμικό πλαίσιο, ένα περιβάλλον διαμορφωμένο, μία κοινώς αποδεκτή άποψη, στην οποία οι πολλοί υπακούουν. Όποια κι αν είναι η δική μου θέληση, για παράδειγμα, αν η πόλη όπου ζω έχει αποφασίσει ότι είναι δευτερευούσης σημασίας η αντιμετώπιση μιας έντονης χιονόπτωσης, τότε θα αποκλειστώ στα χιόνια, αν νιώθω ότι αυτό εκεί έξω δεν με αφορά, αν η κουλτούρα μου είναι αυτή που με διαβεβαιώνει ότι εγώ πρέπει να κοιτὠ αποκλειστικά τον εαυτό μου, επειδή δεν μπορώ να κάνω κάτι. Αν πάλι έχω την κουλτούρα ότι μαζί με τους συνανθρώπους μου, που μένουν δίπλα μου, μπορούμε να αλληλοβοηθηθούμε και δεν βασίζομαι σε ένα κράτος, κουτσό ή με πόδια, τότε θα τα καταφέρω. Αντιθέτως, το να βλέπω πολύ χιόνι να πέφτει και να σκέφτομαι ότι είναι ευκαιρία για σκι, να βρεθώ σε σαλέ με ζεστή σοκολάτα κι «αποδράσεις» του σαββατοκύριακου, είναι τελείως διαφορετικό από το να σκέφτομαι πώς θα τα βγάλω πέρα κι αν έκανα τις απαραίτητες προετοιμασίες για το χειμώνα.
Παλιά οι άνθρωποι, όπου κι αν ζούσαν, προετοιμάζονταν όσο μπορούσαν για τον χειμώνα. Τα χιόνια σήμαιναν ευκαιρία για μάζεμα γύρω από τη φωτιά, αφού είχαν διασφαλιστεί οι προμήθειες και τα ξύλα. Η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον δεν συνέβαινε με διαμεσολάβηση από υπεύθυνους κι αρμόδιους. Ακόμη και η γνώση της πρόβλεψης του καιρού, που μας προσέφερε ο σύγχρονος πολιτισμός δεν έχει καμμία αξία, όταν δε συνειδητοποιήσεις πώς πρέπει να αντιμετωπίσεις αυτό τον καιρό. Τότε, ακόμη κι αν γνωρίζεις ότι ο καιρός θα βελτιωθεί σε μια εβδομάδα, συμπεριφέρεσαι με πανικό. Αφήνεις τις βρύσες σου ανοιχτές μέρα νύχτα, να μην παγώσει το νερό της οικίας σου, προκαλώντας πρόβλημα στο δίκτυο παροχής ύδρευσης. Χτυπάς με το αυτοκίνητό σου άλλα αυτοκίνητα ή ο,τιδήποτε και σηκώνεσαι να φύγεις, φοβούμενος μη σε ανακαλύψουν. Όλα λειτουργούν εις βάρος των άλλων. Αφήνεις έκθετα τα σκουπίδια σου, ακόμη κι αν ξέρεις ότι κανείς δε θα τα μαζέψει στις βροχοπτώσεις και δεν σε νοιάζει που θα παρασυρθούν από την έντονη βροχή. Οι υπεύθυνοι φταίνε που δεν ήρθαν να τα μαζέψουν. Και τότε το κράτος κερδίζει, γιατί εμφανίζεται ως απαραίτητο.
Εσύ και το περιβάλλον σου γίνατε δύο πεδία εχθρικά. Ακόμη κι αν ξέρεις ότι είσαι κομμάτι έστω της πόλης όπου ζεις, δεν κάνεις τίποτε γι’ αυτό. Εσύ είσαι ο μοναδικός που το περιβάλλον οφείλει να σέβεται. Κι αυτή είναι η κουλτούρα σου. Είσαι τυφλός και νομίζεις ότι βλέπεις. Είσαι κουφός και νομίζεις ότι ακούς. Η συνήθειά σου σε καθοδηγεί· αυτή είναι το μπαστούνι σου. Φέρεσαι πάντα με τον ίδιο εγωπαθή τρόπο ό,τι κι αν γίνει, σε κάθε καιρική συνθήκη. Κι αυτό είναι άσχετο με το αν έχεις χρήματα ή όχι. Απλώς στην δεύτερη περίπτωση είσαι σε μειονεκτική θέση κι έχεις κι άλλες δικαιολογίες να προβάλλεις. Επειδή αν είσαι φτωχός κι εγωιστής, το μόνο που σε νοιάζει είναι να γίνεις πλούσιος κι εγωιστής.
Το περιβάλλον –με την έννοια τού ό,τι μας περιβάλλει– δεν υπάρχει έξω από εμάς. Δεν είναι απλώς ο τρόπος που κατανοούμε και αλληλεπιδρούμε μαζί του. Μας διαπερνάει, είμαστε συνδεδεμένοι μαζί του. Δεν είναι μια στατική κατάσταση, ένας στατικός χώρος που μένει αδρανής και περιμένει από εμάς να το δαμάσουμε ή όχι, να το διαμορφώσουμε ή όχι, να το σεβαστούμε ή όχι. Δεν καθορίζουμε εμείς το περιβάλλον, με οποιαδήποτε πράξη μας περισσότερο από όσο μας καθορίζει αυτό. Αφήνει διαρκώς τα αποτυπώματά του μέσα μας.
Έτσι, τα πάντα βρίσκονται σε μια διαρκή σχέση. Απ’ τη μια φαίνονται όλα σε συνεχή αλλαγή, απ’ την άλλη μένουν αναλλοίωτα, διατηρώντας την ουσία τους αδιαίρετη. Ξεχνάμε συχνά ότι η φύση δεν είναι ένα σύμβολο, είναι αυτή που είναι, ώστε να λειτουργεί σε αυτό τον αέναο κύκλο γέννησης και θανάτου, φθοράς και αναγέννησης. Συχνά εμείς τα ανθρώπινα πλάσματα την αντιμετωπίζουμε ως αναπαράσταση, την βλέπουμε μόνο ως σύμβολο. Ξεχνάμε αυτή τη διαρκή σχέση στην οποία βρισκόμαστε, το δεσμό που συνδέει τα πάντα. Βλέπουμε τον ίδιο τον εαυτό μας αποκομμένο και συμβολικό, δεν πιστεύουμε ότι το περιβάλλον μάς εμπεριέχει, όσο το εμπεριέχουμε κι εμείς. Κάνουμε την ίδια μας την ύπαρξη μια αναπαράσταση.
Κάθε γενιά υποδεικνύει στην επόμενη μια γνώση για τον κόσμο. Ο προηγούμενος δίνει στον επόμενο ένα κλειδί ερμηνείας. Μπορεί αυτό το κλειδί, αν δεν χρησιμοποιηθεί για καιρό, να σκουριάσει. Για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί κάθε φορά, χρειάζεται η προσωπική μύηση του καθενός στον κόσμο της γνώσης, όχι μόνο μέσα από την απόδειξη, αλλά και μέσα από τη διαίσθηση. Μας δίδεται το κλειδί, αλλά την πύλη που θα ανοίξουμε την βρίσκουμε μονάχοι μας. Αυτή η μύηση κρατάει τον κόσμο τού καθενός ζωντανό, ξαναγεννά τη ζωή, επειδή βιώνεται. Αλλοιώς, μένει μια αναπαράσταση.
Μέσα σε έναν κυρίαρχο πολιτισμό, ωστόσο, υπάρχουν πολλές κουλτούρες. Δεν είναι όλοι τυφλοί και κουφοί. Υπάρχεις κι εσύ που είσαι έτοιμος να αντιμετωπίσεις ό,τι έρχεται. Κατανοείς τις συνθήκες και δρας αναλόγως. Κάθε σου πράξη ξέρεις ότι έχει μιαν αντίδραση κι ένα αποτέλεσμα. Είσαι κομμάτι αυτού του κόσμου και το ξέρεις. Το χιόνι γίνεται πολιτισμένο, επειδή ζούμε ως πολίτες. Ας κάτσουμε να σκεφτούμε τι θα κάνουμε με αυτό, ποια είναι η κουλτούρα μας. Έστω και σε αυτό τον κόσμο όπως είναι. Έχουμε ακόμη να ξεκινήσουμε από τους βασικούς ορισμούς.
σύντροφοι για την Αναρχική απελευθερωτική δράση