Το μικρό αλλά πυκνογραμμένο αυτό βιβλίο γράφτηκε αρχικά στα ιταλικά από την ελληνοϊταλίδα συγγραφέα του κι έπειτα μεταφράστηκε[1] στα ελληνικά. Η Michela Zucca, ιστορικός και ανθρωπολόγος, εστίασε την προσοχή της στην περιοχή των Άλπεων, στα ιταλικά σύνορα. Είναι ακτιβίστρια, φεμινίστρια και ενδιαφέρεται για ζητήματα οικοβιωσιμότητας.

Το βιβλίο της αναφέρεται σε κοινότητες που δημιουργήθηκαν στην συν-οριακή αυτή ζώνη των Άλπεων και δημιούργησαν εστίες ανυπακοής και αντίστασης στην φεουδαρχική εξουσία και τον εκκλησιαστικό έλεγχο. Οι κολλεκτιβιστικές αυτές κοινότητες αποτελούνταν από αποκλεισμένους και διωκόμενους του τότε καθεστώτος, που έβρισκαν ζώνες ελευθερίας στα βουνά, ζώντας από όσα πρόσφερε το δάσος. Στον τρόπο ζωής τους περιλαμβάνονταν και αρχαία λατρευτικά τελετουργικά, όπως η πίστη σε μια Μεγάλη Θεά (Diana). Με την καταστροφή των δασών αυτών στις οριακές ζώνες, έσβησε και ένας τρόπος ζωής ή καλύτερα ένας ολόκληρος κόσμος.

Ωστόσο, αυτές οι κοινότητες δεν εξαλείφθηκαν δίχως αντίσταση, ούτε έσβησαν εν μία νυκτί. Χρειάστηκαν πολλές δόλιες προσπάθειες για το ξεπέρασμά τους. Στον αγώνα αυτόν καθοριστικό ρόλο έπαιξαν οι γυναίκες των κοινοτήτων, οι οποίες συνδύαζαν αδιαχώριστα το προχώρημα της ζωής σε πρακτικό και καθημερινό επίπεδο, εξίσου με τις πνευματικές ατραπούς που κληρονόμησαν από τις προγόνους τους.

Τα αχανή δάση που κυριαρχούσαν στη Μεσαιωνική Ευρώπη έγιναν ο γόνιμος τόπος, για να δημιουργήσουν τους κόσμους τους. Η συλλογή τροφής και το κυνήγι, η συνύπαρξη με τα δέντρα, τα φυτά, τα ζώα και οι θεραπευτικές δυνάμεις που εμπεριείχαν, προστάτευσαν για αιώνες αυτούς τους πυρήνες ελευθερίας. Τα δάση ήταν το σπίτι τους, ο φύλακάς τους, το καταφύγιο τους. Όλοι οι αιρετικοί, κατατρεγμένοι, λεπροί, επαναστατημένοι· με μια λέξη όλοι οι οριακοί άνθρωποι ζούσαν στις εσχατιές του πολιτισμού και κατάφερναν σε αρκετές περιπτώσεις να διαφεύγουν.

Σε περιόδους κρίσης, οι πλάνητες, όσοι επέλεγαν την παρανομία, αυξάνονταν και μαζί και η πίεση της εξουσίας να τους επαναφέρει υπό τον ζυγό της. Εκ των πραγμάτων, η Εκκλησία που επιθυμούσε να φτάσει στα πέρατα του κόσμου και να εκχριστιανίσει ει δυνατόν όλον τον πλανήτη, ήταν ο κύριος εχθρός αυτών των κοινοτήτων. Όλος ο αρχαίος κόσμος με τη μαγεία του, τις αφηγήσεις του, τους μύθους και τα τελετουργικά του, την αρχαία μαγική θεραπευτική γνώση, επιβίωνε και ενδυναμωνόταν.

Οι ελευθεριακοί, οι αιρετικοί, όσοι αντιστέκονταν σταθερά στην εξουσία, ακόμη και θρησκευτικά τάγματα και αιρέσεις (Ναΐτες, Καθαροί, Αναβαπτιστές και άλλοι) βρήκαν εκεί γόνιμο έδαφος για να αναπνεύσουν. Κατά τον 14^ο αιώνα δέχτηκαν άγριες διώξεις που συνοδεύονταν από εκτελεστικές πυρές και την συλλήβδην καύση δασών. Στο όνομα της καταπολέμησης του Σατανά, κατέστρεφαν κάθε άλλη ζωντανή πίστη. Οι γυναίκες που υπηρετούσαν την αρχαία αυτή γνώση και πίστη διώχθηκαν ανηλεώς ως μάγισσες και ως σύμβολα του σκότους.

Είναι πιθανό πως, σε αυτά τα πλαίσια, η τελετουργική διάσταση της μάχης που έδιναν οι εξεγερμένοι, συνοδεύονταν, κάποιες φορές, από τελετουργικό κανιβαλισμό των αντιπάλων τους, κατά τη διάρκεια λαϊκών εξεγέρσεων. Σε αυτή τη διαδικασία πρωτοστατούσαν κάποιες γυναίκες. Ενδεχομένως, αυτή η πρακτική να συνεχίστηκε σε όλο τον Μεσαίωνα.

Ωστόσο, το καίριο πλήγμα δεν το δέχτηκαν οι κάτοικοι των βουνών από τη θρησκεία, αλλά από τον μαχητικό ορθολογισμό, όπως τον περιγράφει η Zucca. Η οικονομική άνοδος των εμπόρων και των υπέρμαχων της μοντέρνας τεχνολογίας, της εκβιομηχάνισης και της συσσώρευσης κεφαλαίων, έβλεπε στα δάση μια πλούσια πηγή οικονομικής εκμετάλλευσης. Το κάρβουνο ήταν η τροφή του νέου κόσμου που αναδυόταν. Ακριβώς αυτή η στροφή έφερε το τέλος αυτής της εποχής: η φύση ως τροφή για το θηρίο που εξακολουθεί να τρέφεται από αυτήν.

Ο χρόνος, όμως, δεν είναι μια γραμμή μοναδικών γεγονότων που διαδέχονται το ένα με το άλλο σε μια ντετερμινιστική κλίμακα ανόδου και καθόδου· είναι μια σπειροειδής εναλλαγή, χαοτικά αλληλοεπικαλυπτόμενων πραγματικοτήτων. Είναι όπως οι σπόροι: πέφτουν και παραμένουν στο χώμα όσο χρειαστεί, μέχρι να εμφανιστούν όλες οι συνθήκες να φέρουν τη νέα ζωή. Και όταν πάλι φυτρώσουν, από αυτά τα νέα φυτά, χιλιάδες νέοι σπόροι θα πάρουν τον δικό τους μη προβλέψιμο δρόμο.

σύντροφοι για την Αναρχική απελευθερωτική δράση

[1] Η μετάφραση/εισαγωγή έχει γίνει από την Βαρβάρα Κυριλλίδου. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κοντύλι.