Τα σπουργίτια, λένε, δεν αντέχουν να ζουν σε κλουβιά, αλλά αν τα φυλακίσεις, προτιμούν να πεθάνουν από την πείνα. Ζουν παντού, σε πόλεις και αγρούς, σε  χωριά και σε πολύβουες γειτονιές. Διεκδικούν την τροφή τους και στέκουν άφοβα σε κάθε λογής ζωντανό που τα βλέπει σαν μεζέ. Πετούν ανέμελα ανάμεσα σε σκεπτόμενους και ανόητους διαβάτες, ανάμεσα σε σπουδαίους κι ασήμαντους. Επιβιώνουν στα δύσκολα.

Αν θα έπρεπε να επιλέξουμε μία και μόνον λέξη, αυτή σίγουρα θα ήταν η αλήθεια. Η α-λήθεια, ως μη λήθη, άρα κι ως καθάρια από το πολιτικό, αλλά και κάθε ψεύδος ζώσα μνήμη. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται η ουσία, ο θεμέλιος λίθος κάθε άποψης και πρακτικής που επιθυμεί να συμβάλει ενεργά στην απελευθερωτική διαδικασία κι όχι να μπερδέψει, να συγχύσει, να στρεβλώσει. Κάθε τέτοια άποψη οφείλει να είναι γνήσια ειλικρινής, να αποκαλύπτει την αλήθεια σε όλο της το εύρος, να μην μπερδεύει, αλλά, αντιθέτως, να βοηθά κάθε έναν που την κοινωνεί, να ξεδιαλύνει μέσα και γύρω του το σκότος της πολιτικής, που παραμορφώνει σκοπίμως την πραγματικότητα. Η χειρότερη μορφή ψεύδους για μας προκύπτει, όταν μικρές «δόσεις» αλήθειας αναμιγνύονται με τερατώδη ψέματα.

Στο ανωτέρω είμαστε ξεκάθαροι. Θεωρούμε πως ψέμα και πολιτική είναι σχήματα αλληλένδετα· δεν νοείται το ένα δίχως το άλλο. Κι ασφαλώς, μιλώντας για αυτήν, εννοούμε το πλήρες φάσμα της, ουδεμίας ιδεολογίας ή απόχρωσης αυτής εξαιρουμένης. Η πολιτική, λοιπόν, είναι γέννημα του ψεύδους και το κράτος γέννημα της πολιτικής∙ ουδέποτε στην ανθρώπινη Ιστορία υπήρξε κρατικός σχηματισμός, σε οιανδήποτε μορφή, δίχως να στηρίζει επί το πλείστον την επιβολή του μέσω αυτής, άρα και μέσω του ψεύδους. Εν ολίγοις, ακόμη και οι βιαιότερες απολυταρχίες, για να ελέγξουν και να επιβληθούν, επιτέλεσαν με ζήλο τη σπουδή τους στο ψέμα και δη στην πλέον οργανωμένη και ευτελέστατη μορφή του, αυτήν της πολιτικής.

Κάθε μορφή της, μάλιστα, είτε πρόκειται για κομματική, κινηματική, ομοσπονδιακή είτε για οιανδήποτε άλλη, αποτελεί για μας απλώς διαφορετική μεταμφίεση του ίδιου μασκαρά. Παρόλα αυτά, θεωρούμε πως η κινηματική μορφή της πολιτικής έχει αποδειχθεί μάλλον δολιότερη∙ εγκλωβίζει με τον πλέον ύπουλο τρόπο τους συμμετέχοντες σε αυτήν, αφού τους οδηγεί πάντοτε -έπειτα από μια «νίκη» ή «ήττα»-, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σε  έναν ή περισσότερους κομματικούς σχηματισμούς. Άλλως τε, ουδέποτε υπήρξε κάποιο κίνημα που, είτε εξαρχής είτε εκ των υστέρων, δεν ποδηγετήθηκε από την εξουσία. Όσο για τα κόμματα, αστικά ή λεγόμενα επαναστατικά, δεν έκαναν ποτέ τίποτε περισσότερο από το να απομυζούν την ενέργεια και την δημιουργικότητα των ανθρώπων, μεταπλάθοντας την σε καθημερινές αλυσίδες για τους ίδιους.

Ως εκ τούτου, κάθε πολιτική, κάθε κόμμα ή κίνημα, όσο «δεξιά» ή «αριστερά» κι αν βρίσκεται, είναι εχθρός της αλήθειας. Κι ό,τι εχθρεύεται την αλήθεια, εχθρεύεται και την ελευθερία, εχθρεύεται και την ίδια την ανθρώπινη φύση, μιας κι ο άνθρωπος διαβίωσε για χιλιάδες χρόνια ελεύθερος και ειλικρινής, δίχως κράτος και πολιτική. Καθιστούμε, λοιπόν, ξεκάθαρο πως ούτε ίχνος ελευθερίας δεν μπορεί να ανθίσει στην έρημο των πολιτικών ιδεολογιών, όποιες κι αν είναι αυτές.

Δεν αγωνιζόμαστε για τον αναρχισμό, αλλά για την Αναρχία. Ο αναρχισμός, αν και σε κάποιον βαθμό εμπεριέχει στοιχεία Αναρχίας, αποτελεί ιδεολογία, άρα και κομμάτι της πολιτικής. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως οι άνθρωποι που αγωνίστηκαν για τον αναρχισμό ήταν κατά βάση ανειλικρινείς και ιδιοτελείς. Σε καμία περίπτωση. Και δεν έχουμε κανέναν ενδοιασμό να παραδεχθούμε πως ειλικρινείς κι ανιδιοτελείς διέθεταν στις τάξεις τους οι περισσότεροι των πολιτικών, αλλά και θεολογικών-θρησκευτικών σχηματισμών. Ωστόσο, όπως ήδη γράψαμε, η μέγγενη της πολιτικής εγκλωβίζει, στραγγαλίζει και εν τέλει ισοπεδώνει το αυθόρμητο, το αβίαστο, το αυθεντικά ανθρώπινο.

Αντιθέτως, η Αναρχία δεν είναι πολιτικό σύστημα, αλλά ένας τρόπος ζωής, μια κίνηση προς την συνολική απελευθέρωση, στο να συμβιώνεις με ανθρώπους που κι αυτοί θέλουν και προσπαθούν να είναι ελεύθεροι και με αυτή την προοπτική να δημιουργείς ομάδες και κοινότητες μαζί τους. Η Αναρχία, η ανεμπόδιστα ελεύθερη συμβίωση των ανθρώπων, δεν εγκλωβίζει, δεν απορροφά, αλλά αντιθέτως μεγεθύνει και πολλαπλασιάζει τις ανθρώπινες δυνατότητες, ενώ, παράλληλα, τόσο το άτομο, όσο και το σύνολο αυτοβελτιώνονται διαρκώς μέσα σε αυτήν.

Ουδείς για εμάς αποτελεί αυθεντία ούτε φέρει σφραγίδα γνησιότητας. Προσεγγίζουμε κριτικά κάθε άποψη και κάθε πρακτική που θα θεωρήσουμε ενδιαφέρουσα. Κι ο,τιδήποτε κρίνουμε πως συμβάλλει στην απελευθερωτική διαδικασία του παρόντος το αναδεικνύουμε. Διότι στόχος μας είναι η απελευθέρωση· όχι να βάλουμε έναν ακόμη λίθο στην φυλακή κάποιας ιδεολογίας. Κι απελευθέρωση πρώτα και πάνω από όλα σημαίνει ειλικρίνεια, σημαίνει αναζήτηση της αλήθειας δίχως παραμορφωτικούς φακούς. Ως εκ τούτου, αν κρίνουμε πως λειτουργεί απελευθερωτικά στο παρόν μας ένα επί μέρους των λόγων ή των πράξεων του Ιησού, φερ’ ειπείν, δεν θα διστάσουμε να τα αναδείξουμε. Δεν θα αυτολογοκριθούμε για να γίνουμε αρεστοί σε κανέναν. Με άλλα λόγια, δεν έχει καμία σημασία αν τα λόγια ή οι πράξεις είναι του Μαλατέστα, του Επίκτητου, ή του Τζελαλαντίν Ρούμι, αλλά αν αυτά λειτουργούν απελευθερωτικά, αν εμπλουτίζουν ουσιαστικά το ζωντανό σώμα της απελευθερωτικής διαδικασίας.

Δεν πιστεύουμε πως η Αναρχία είναι κάτι καινούριο, δεν υπάρχει στον κόσμο αυτόν τίποτα το καινούριο, κάτι που ήδη δεν έχει αναδειχθεί ή ειπωθεί σε μια συγκεκριμένη γλώσσα, προσέγγιση και μορφή, από ένα πλήθος διαφορετικών ανθρώπων και φιλοσοφιών στο πέρασμα των αιώνων. Ο άνθρωπος είναι αντιμέτωπος με τις ίδιες πάντα προκλήσεις από καταβολής κόσμου. Η κοινωνία που δημιουργεί και οι συνθήκες που επικρατούν είναι που αλλάζουν –και έχουν αλλάξει πολύ-, αλλά οι συνθήκες τελικά πάντοτε ανασυνθέτουν τις ίδιες ακριβώς προκλήσεις. Προκλήσεις, απέναντι στις οποίες θα πρέπει κάθε φορά να γίνεται μία επιλογή. Αν αυτή η επιλογή είναι συνειδητή και όχι τυχαία –κι αυτό είναι ένα ζήτημα καίριας σημασίας-, τότε ο άνθρωπος γίνεται το ίδιο το μέσον του Σύμπαντος για να «βλέπει» και να εξελίσσει τον εαυτό του. Οπότε, δεν είναι ο στόχος μας να «παράγουμε» κάτι καινούριο, στο βαθμό που ο πολύ μεγάλος πλούτος της γνώσης και πρακτικής που έχουν αναδείξει οι άνθρωποι δεν έχει γίνει ήδη βίωμα της ανθρωπότητας σε ευρεία κλίμακα. Και ασφαλώς η πολιτική εξουσία έχει παίξει τεράστιο ρόλο σε κάτι τέτοιο. Αντίθετα, θα θέλαμε να αναδείξουμε αυτόν τον πλούτο μέσα από τις δικές μας λέξεις και τον δικό μας βαθμό κατανόησης και να δούμε το πώς μπορεί να λειτουργήσει στην κατεύθυνση της ελευθερίας, ατομικής και συλλογικής.

Αν λοιπόν θα έπρεπε να προσθέσουμε λίγες ακόμη λέξεις δίπλα στην αλήθεια, αυτές θα ήταν γνώση, κατανόηση, συνείδηση. Πράγματα που μας αφορούν και μας επηρεάζουν πολύ περισσότερο από τις απόψεις – ακόμη κι αν πρόκειται για τις δικές μας. Οι απόψεις εμπεριέχουν, αναπόφευκτα, τον υποκειμενισμό του καθενός, έναν υποκειμενισμό από τον οποίον πάσχουμε όλοι ως ανθρώπινα όντα. Και ο υποκειμενισμός εμφανίζεται πάντα με τη θέαση ενός μικρού μέρους της αλήθειας. Πολλοί, πιστεύουν πως μπορούν να κρεμαστούν από το κομμάτι αυτό για να στηρίζουν τον εγωισμό τους, αφού θεωρούν πως τους δίνει επαρκή επιχειρήματα για να «έχουν δίκιο». Αυτό όμως είναι και η πηγή της αδυναμίας πραγματικής συνεννόησης μεταξύ των ανθρώπων. Εάν όλοι βλέπουν ένα μικρό μέρος την αλήθειας, τότε η τριβή μεταξύ τους μπορεί να έχει νόημα μόνον ως προσπάθειας συνολικής της θέασης από κοινού, ειδάλλως μιλάμε για αμοιβαία σύγκρουση κυριαρχίας. Και όταν στην σύγκρουση αυτήν εμπλέκονται συμφέροντα, μικρότερα, ή μεγαλύτερα, ατομικά ή κοινωνικά και πολιτικά, τότε δεν θέλει και πολύ προσπάθεια για να καταλάβουμε γιατί βρισκόμαστε στην σημερινή μας θέση. Η συνολική θέαση της αλήθειας δεν έχει πλέον υποκειμενικά χαρακτηριστικά αλλά έχει το στοιχείο της αντικειμενικότητας άρα της γνώσης. Και εάν η γνώση τρίβεται με την εμπειρία και το συναίσθημα, γίνεται κατανόηση. Αυτήν την κατανόηση κανένας και καμία εξουσία δεν μπορεί να την αφαιρέσει από έναν άνθρωπο γιατί γίνεται ένα μ’ αυτόν. Οπότε, γίνεται αντιληπτό το συμφέρον της κάθε εξουσίας να εμποδίζει μια τέτοια εξέλιξη.

Η γνώση λοιπόν, είναι ανώτερη από την άποψη και η κατανόηση ανώτερη από τη γνώση. Άνθρωποι που κατανοούν ή έστω βάζουν τον εαυτό τους σε μια τέτοια πορεία, μπορούν να συνεννοηθούν, να συνυπάρξουν και να δράσουν από κοινού, ακόμη κι αν έχουν διαφορετικές απόψεις για ένα ζήτημα: ο λόγος που μπορούν, είναι ακριβώς γιατί αντιλαμβάνονται τον υποκειμενισμό τους την ώρα που αυτός εκδηλώνεται.

Γίνεται αντιληπτό λοιπόν το γιατί δεν μας ενδιαφέρουν οι ιδεολογίες. Μας ενδιαφέρει το πολυσύνθετο πλέγμα της πραγματικότητας, όχι για να το ελέγξουμε όπως παθιασμένα επιθυμεί η κυριαρχία, οδηγώντας μας από καταστροφή σε καταστροφή, αλλά για να ζήσουμε ελεύθεροι μέσα σ’ αυτό, κατανοώντας το.  Εάν μας ενδιαφέρει η Αναρχία είναι γιατί ενδιαφερόμαστε να εμφανιστεί κάποια στιγμή -εκτεταμένα, σε ευρεία κλίμακα και όχι μεμονωμένα– το είδος του συνειδητού ανθρώπου. Κι αυτό, γιατί οι πράξεις ενός τέτοιου ανθρώπου, όπως και να αποφασίσει να διαμορφώσει το κοινωνικό του περιβάλλον, είναι που μπορούν να έχουν πραγματική σημασία, εφόσον είναι συνειδητές. Συνειδητές σημαίνει πως ξέρει τι κάνει, γιατί το κάνει, αν μπορεί να το κάνει, τι συμβαίνει και ποιες είναι οι επιπτώσεις εσωτερικά και εξωτερικά την ώρα που πράττει, ποια είναι τα κίνητρα και οι προθέσεις του και ποιες είναι οι επιρροές που δέχεται. Ο άνθρωπος που γνωρίζει το πώς να είναι χρήσιμος στον εαυτό του, σε μια ομάδα, σε μια ολόκληρη κοινωνία. Ένας τέτοιος άνθρωπος δεν θα είναι ποτέ δούλος. Αυτό, σε αντιδιαστολή με τις πράξεις τουλάχιστον της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπων σήμερα, όπου στην ουσία δεν καταλαβαίνουμε καν τι κάνουμε και γιατί, αλλά παρ’ όλα αυτά έχουμε τη μόνιμη και σταθερή ψευδαίσθηση πως γνωρίζουμε. Και φαινόμαστε τόσο σίγουροι γι’ αυτές και τον εαυτό μας ή την όποια ιδεολογία «μας», ώστε να βαδίζουμε από κόλαση σε κόλαση «γνωρίζοντας». Αυτές οι πράξεις πραγματικά δεν έχουν καμία σημασία, ακόμη κι αν αυτοί που τις εξελίσσουν ισχυρίζονται πως είναι αναρχικοί.

Έως τότε θα προσπαθούμε να αφαιρούμε από την πραγματικότητα το ψεύδος που συντηρεί, εξελίσσει και ανασυνθέτει διαρκώς η κυριαρχία, προσδοκώντας να υποβιβάσει τους ανθρώπους σε ένα μόνιμο καθεστώς εσωτερικής και συλλογικής δουλείας. Δεν επιλέγουμε τη φυγή για τα «θερμά κλίματα», αλλά μένουμε σταθεροί στις μεταβολές των εποχών στο ίδιο μέρος και παρατηρούμε την εναλλαγή του κρύου και της ζέστης, όπως οι πυργῖται δηλαδή τα σπουργίτια. Προσπαθούμε να απελευθερωθούμε, εκπληρώνοντας την φύση μας, ακόμη κι αν δυσκολευόμαστε και κάνουμε λάθη. Θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι κι απαλλαγμένοι από τις διαστρεβλώσεις του πολιτισμού και των επίκτητων «αναγκών» που τυφλώνουν τον άνθρωπο. Δεν έχει σημασία ποιοι είμαστε ως πρόσωπα, επειδή μέσα από τα κείμενά μας γινόμαστε ο Κανένας και γι’ αυτό ο Καθένας. Δεν είμαστε περισσότερο ή λιγότερο γνήσιοι, αλλά πετάμε προς μια ανοιχτή θεώρηση, που ενσωματώνει λόγο και πράξη.

6 Φεβρουαρίου 2018