Ο πρωτόγονος άνθρωπος κυβερνιόταν πολύ καλύτερα από τα ένστικτά του, παρά ο «λογικός» άνθρωπος, ο απόγονος του, που έμαθε να συγκρατείται αυτοελεγχόμενος. Μέσα από την πορεία του πολιτισμού, υψώσαμε ένα φράγμα όλο και πιο ερμητικό ανάμεσα στη συνείδησή μας και στα βαθύτερα ενστικτώδη στρώματα της ψυχής μας και, μάλιστα, το αποκόψαμε τελικά απ’ τη σωματική βάση τον ψυχικών φαινομένων. Ευτυχώς, δεν έχουμε χάσει τα βασικά αυτά ενστικτώδη στρώματα. Αποτελούν απαράβατα μέρος του ασυνείδητου, μ’ όλο που δεν μπορούν πια να εκφραστούν διαφορετικά παρά μόνο με τη γλώσσα των ονειρικών εικόνων. Αυτά τα φαινόμενα των ενστίκτων, που δεν τα παραδεχόμαστε πάντα σαν τέτοια, επειδή εκδηλώνονται με συμβολική μορφή, παίζουν ζωτικό ρόλο σε αυτό που αποκάλεσα αντισταθμιστική λειτουργία των ονείρων.

Για να προφυλάξουμε τη διανοητική σταθερότητα, και κυρίως τη φυσιολογική υγεία, πρέπει η συνείδηση και το ασυνείδητο να είναι ολότελα ενωμένα, για να εξελίσσονται παράλληλα. Αν αποκοπούν το ένα από το άλλο, ή «διχαστούν», το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται ψυχολογικές διαταραχές. […]

[…]Στη φυσιολογική ζωή, η κατανόηση των ονείρων θεωρείται συχνά περιττή. Μπορώ να φέρω για παράδειγμα το πείραμα που έκανα σε μια πρωτόγονη φυλή της ανατολικής Αφρικής. Κατάπληκτος ανακάλυψα ότι τα μέλη αυτής της φυλής δεν παραδέχονταν ότι έβλεπαν όνειρα. Όμως, με υπομονετικές και πλάγιες συζητήσεις, ανακάλυψα αμέσως πως ονειρεύονταν όχι λιγότερο από οποιονδήποτε άλλον, μα πίστευαν ότι τα όνειρα τους δεν είχαν νόημα. «Τα όνειρα των κοινών θνητών δεν λένε τίποτα», με διαβεβαίωσαν. Πίστευαν ότι τα μόνα όνειρα που είχαν σημασία ήταν τα όνειρα των αρχηγών και των μάγων. Για αυτούς είχαν πολύ μεγάλη αξία εκείνα που απέβλεπαν στην ευημερία της φυλής. Δυστυχώς, τόσο ο αρχηγός της φυλής, όσο και ο μάγος, ισχυρίστηκαν και οι δυο ότι δεν έβλεπαν πια παρά μονάχα όνειρα χωρίς νόημα. Το φαινόμενο το χρονολογούσαν από την εποχή όπου οι βρετανοί είχαν έρθει να εγκατασταθούν στη χώρα. Ο αρχηγός της δικαιοδοσίας, δηλαδή ο βρετανός αξιωματούχος που ήταν επιφορτισμένος με την ευθύνη αυτής της φυλής, είχε κατά τη γνώμη τους επωμιστεί και το καθήκον να βλέπει αυτά τα προνομιακά όνειρα, με τα οποία η φυλή ρύθμιζε μέχρι τότε τη συμπεριφορά της.

Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο του Γιουνγκ Ο άνθρωπος και τα σύμβολά του. Αναφέρεται στην επίσκεψή του στην Κένυα το 1925. Αν δεν επικεντρωθούμε στις απόψεις του περί πολιτισμένου και αγρίου, οι οποίες απηχούν το κυρίαρχο αφήγημα της εποχής του, μπορούμε να εντοπίσουμε στην περιγραφή του ένα πολύ ισχυρό μήνυμα.

Τα όνειρά μας, η πηγή της ελευθερίας μας, όπου μπορεί να συναντηθεί το συνειδητό με το ασυνείδητο, μπορούν να σκλαβωθούν. Μπορούν να υποταχθούν. Μπορεί το συνειδητό να ορίσει πώς και με ποιες προϋποθέσεις θα οριστούν τα σημαντικά όνειρα. Κατά κάποιον τρόπο, οι βρετανοί αξιωματούχοι, έκλεψαν τα όνειρα αυτής της αφρικανικής φυλής, καθώς μετατόπισαν τη σημασία της ύπαρξής τους. Πλέον οι μάγοι και οι επικεφαλής της φυλής τους έχασαν τη δύναμή τους και μαζί τη δυνατότητα να μπορούν να ερμηνεύσουν τα όνειρά τους. Ο βρετανός αξιωματούχος, με την αδιαφιλονίκητη κυριαρχία του στην περιοχή ήταν ο μόνος που κατείχε πλέον αυτή τη δυνατότητα. Η αποικιοκρατία ως όνειρο κι εφιάλτης.

Οι άνθρωποι πείθονται εύκολα ότι δεν διαθέτουν πια δύναμη. Κι αυτό μπορεί να συμβεί οποτεδήποτε και οπουδήποτε. Πείθονται ότι ένας γελοίος και παράλογος κόσμος είναι η μόνη επιλογή που έχουν. Πείθονται πολύ εύκολα ότι είναι μόνοι και δεν συνδέονται με τίποτε άλλο πέρα από τον υπολογιστή τους. Πείθονται ότι η τεχνολογική εξέλιξη είναι μονόδρομος και έχει μια κατεύθυνση: το συμφέρον του ισχυρού. Πείθονται ότι όλα πάντα έτσι ήταν. Πείθονται ότι χθες ήταν καλύτερα, άρα σήμερα και αύριο θα είναι οπωσδήποτε χειρότερα.

Πείθονται εύκολα για οτιδήποτε, όταν τους κλέψουν τα όνειρα· όταν δεν θυμούνται ή πιστεύουν ότι δεν αξίζει να θυμούνται και να σκέφτονται τα όνειρά τους.  Πείθονται ότι είναι οι ίδιοι οτιδήποτε και αφήνονται στη φθορά τους, όταν δεν υπολογίζουν τα όνειρα των παιδιών τους.

Τα όνειρα σημαίνουν πολλά. Είναι ο συναισθηματικός μας κόσμος, η μνήμη, οι προσδοκίες μας, οι επιθυμίες μας, ο τόπος που συναντιούνται όλοι μας οι κόσμοι. Δεν είναι (μόνο) στο μυαλό, στην ψυχή είναι ο στόχος.

 

Αλκύονες